කර්මාන්තයේ සිටිනු ලබන දේපල නීතීඥවරුන් හා නියෝඡිතවරුන් විසින් දේපලක් මිලට ගැනීම සමිබන්ධව වන නීතිමය පැතිකඩ සදහා ගැණුමිකරුවන්ට හා විකුණුමිකරුවන් වෙතට සහාය ලබා දෙනු ලබයි. ගැණුමිකරුවෙකු වශයෙන් ඔබ විසින් විශ්වාසලත් නීතීඥවරයෙකු සමග කටයුතු කිරීම තුළින් ව්‍යාඡ විකුණුමිකරුවන්ගේ වංචාවන් වලට ඔබව හසු වීමේ අවධානම අඩු වීමක් සිදු වේ. නමුත් ඔබ විසින් නීතීඥවරයෙකුව තෝරා ගැනීමේදී ඔහුගේ හෝ ඇයගේ අත්දැකීමි හා විශේෂඥතාවය සලකා බැලීම හෝ විශ්වාසලත් මිතුරෙකුගෙන් හෝ පවුලකින් විමසා බැලීම වැදගත් වේ.
ඔබ විසින් දේපල මිලට ගැනීමේ හෝ ආයෝඡන ක්‍රියාවලියේ දී නීතීඥවරයෙකුව වේලාසනම පත් කිරිම මගින් ඔබ හට පහත සේවාවන් ලබා ගත හැකි වේත:
ශ්‍රී ලංකාවේ දී දේපල මිලට ගැනීමේදී ඔබ විසින් ගෙවනු ලබන මූලික මුදලට අමතරව ඔබ හට මුද්දර ගාස්තු, නීතීඥ ගාස්තු, හා බැංකු ගාස්තු දැරීමට අවශ්‍ය වේ. එය මිලදී ගැනීමක්ද නැතහොත් බද්දට ගැනීමක්ද යන්න මත සහ ඔබගේ නීතීඥවරයා හා දේපල මත මෙම ගාස්තු වෙනස් වේ.
බද්දකට හෝ මිලට ගැනීමක් සදහා යමි දේපලක් ලබා ගැනිමේදී සාමාන්‍යයෙන් ලේඛන කටයුතු සදහා සමිපූර්ණ මුදලින් 1%-3% ක ගාස්තුවක් නීතීඥවරයා විසින් අය කරනු ලබයි.
දේපලක් විකිණීමේදී දේපලේ වටිනාකමෙහි පළවන රුපියල් 100,000යේ වටිනාකමෙන් 3%ක්ද ඉතිරි වටිනාකමින් 4% ක් වශයෙන් මුද්දර ගාස්තු ගෙවිය යුතු වේ. දේපලක් බද්දට ගැනීමේදි මුද්දර ගාස්තු 1% ක් පමණ වන නමුත් බදු කාලය අවුරුදු 20කට වඩා වැඩි වන්නේ නමි මුද්දර ගාස්තු ගෙවීමට සිදු වන්නේ පළවන අවුරුදු විස්සක කාල සීමාවට වේ. වටිනාකමින් 1%-3% නීතීඥ ගාස්තු ගෙවිය යුතු වන අතර මෙය සාමාන්‍යයෙන් ගෙවනු ලබන්නේ ගැණුමිකරු/බදු ගැණුමිකරු වේ.
බැංකු ගාස්තු බැංකු පොලී වශයෙන් ද බැංකුවේ ප්‍රතිපත්තිය මත තීරණය කරනු ලබන අනිකුත් ගාස්තු වලට ද යටත්ව උකස් ණයක් හරහා දේපල මිලට ගැනීම සිදු වේ. සාමාන්‍යයෙන්, උකස් ණයක් සදහා වන පොලී අනුපාතිකය 7%-12.5% ක් අතර වෙනස් වන අතර ඔබගේ ආපසු ගෙවීමේ හැකියාව, වයස, හා බැංකුව විසින් සලකා බලනු ලබන අනිකුත් සාධක මත අවුරුදු 5ත් 30ත් අතර කාල සීමාවක් ඇතුළතදී නැවත ගෙවීම සිදු කල හැකිය.
ඉඩමි සෑම තැනකම වාගේ පවතින නමුත් සියළුම දෙනාම එකම ගාස්තුව අය නොකරන අතර ඔවුන් සත්‍ය මිල ද අනාවරණය නොකරයි. වෙළදසැලකින් භාණ්ඩයක් මිලට ගැනීමේදි වෙළද සන්නමි නාමයන් හා ඒවායේ මිල ගණන් අතර සැසදීම සිදු කිරීම පහසු වන නමුත් ශ්‍රී ලංකාවේ දි දේපල මිලට ගැනීමේදි එසේ තොරතුරු වල පැවතීම සීමිත වේ. මෙම නිසා අදාල දේපලේ අගය සාමාන්‍ය වෙළඳපොල වටිනාකම වුවද නැතහොත් ඔබව පොළඔවා ඒත්තු ගැන්වූ වටිනාකමක් වුවද ඔබ විසින් දේපල සදහා ගෙවන මුදල එහි වටිනාකමේ ප්‍රමාණයට ගෙවනු ලබන්නේ ද යන්න ඔබ කිසි දිනකදී දැන නොගෙන සිටිනු ඇත.
Sri Lanka House Price Index යනාදී විශේෂාංග වෙතට ප්‍රවේශ වීම තුලින් ඔබ වියදමි කිරීමට අපේක්ෂා කරනු ලබන මුදල් ප්‍රමාණය සදහා මිණුමි ලකුණක් නිර්මාණය කිරීම හා සාමාන්‍ය දේපල මිල ගණන් සමිබන්ධව තොරතුරු එකතු කිරීම මගින් ඉහල අන්දමේ සහායක් ඔබට ලබා ගැනීමට හැකි වේ. මහල් නිවාස, නිවාස, හා වාණිඡ ගොඩනැගිලි ද ඇතුළත්ව දේපල වල සාමාන්‍ය මිල ගණන් සමිබන්ධ තොරතුරු අපගේ පිටු දර්ශකයේ :සබාැං ච්ටැ* ඇතුළත් වේ. විශේෂයෙන්ම යමි කාර්තුවකට, ප්‍රදේශයකට හා නගර වලට සමිබන්ධිත මිල ගණන් පිළිබද තොරතුරු ද ඒ තුළින් සපයනු ලබයි.
ඔබ විසින් සහාධිපත්‍ය දේපලක් මිලට ගැනිමේදි, විකිණීමේ හා මිලට ගැනීමේ ගිවිසුමකට අත්සන් කිරීමෙන් නිරෑපණය වනුයේ ඔබ විසින් විකුණුමිකරුගෙන් අදාල දේපල මිලට ගනු ලබන බවටත් එවැනි සමාන ගිවිසුමක් වෙනත් තුන්වන පාර්ශවයක් සමග පසුව අත්සන් කල නොහැකි බවටයි.
මෙම ගිවිසුමට ඇතුළත් විය යුත්තේත:
මෙම ගිවිසුම සදහා ඇතුළත් විය යුතු තවත් කාරණා වනුයේ ගිවිසුම අහෝසි කල හැක්කේ කවදාද යන්න, අහෝසි කිරීමට සමිබන්ධ හේතු, දඩ මුදල් යනාදිය වේ. නව ප්‍රවර්ධනයන් සදහා විකුණුමිකරුගේ නීතීඥවරයා විසින් ලේඛනය සකස් කරනු ලබන අතර ඒවා ගැණුමිකරු වෙතට නොමිලයේ ලබා දෙනු ලබයි. ගිවිසුම අත්සන් කරනු ලබන විටදී විකුණුමිකරුගේ නීතීඥවරයා වෙතට ගැණුමිකරු විසින් තැමිපතුවක් ලබා දීම සාමාන්‍ය දෙයක් වේ.
සියළුම නීතිමය ලේඛනයන් සමිපූර්ණ කොට ගෙවීමි අවසන් කල වහාම දේපලෙහි විකිණීම සමිපූර්ණ වේ. හිමිකමි ඔප්පු, හිමිකමේ ඉතිහාසය, දේපලට සමිබන්ධ නීතිමය ආරවුල් නොමැති බවට ඔප්පු කිරීම, පිඔුරුපත් සැලසුමි, ගොඩනැගිලි රේඛා සහතිකයන්, වීථි රේඛා සහතිකයන්, අනුකූලතා සහතිකයන් සහ බදු හා අනිකුත් ප්‍රාදේශීය ගෙවීමි ගෙවා ඇති බවට පෙන්නුමි කරනු ලබන ලේඛනයන් මේ සදහා ඇතුළත් වේ. මෙම ලේඛනයන්හි වලංගුභාවය නීතිඥවරයෙකු හරහා පරික්ෂා කර ඒවායේ අව්‍යාඡභාවය තහවුරු කර ගන්න.
පැවරුමි ඔප්පුවක් මගින් අවසාන හිමිකම මාරු වීම සිදු වේ. නව ප්‍රවර්ධනයන් සදහා විකුණුමිකරුගේ නීතීඥවරයා විසින් ලේඛනය සකස් කරනු ලබන අතර ඒවා ගැණුමිකරු වෙතට නොමිලයේ ලබා දෙනු ලබයි. ඉඩමි කචිචේරියේ දී අදාල දේපලේ හිමිකම මිලදී ගන්නාගේ නාමයෙන් ලියාපදිංචි කිරීම සදහා විකුණුමිකරු විසින් පැවරුමි ඔප්පුව සමග යාවත්කාලීන කරනු ලැබූ පිඔුර ඉදිරිපත් කරනු ලබයි. ප්‍රසිද්ධ නොතාරිස්වරයෙකු විසින් අදාල හිමිකමේ වෙනස සදහා නොතාරිස් සහතිකය ලබා දී පැවරුම තහවුරු කරනු ලබයි. මෙහිදී, වෙනත් තුන්වන පාර්ශව ප්‍රසිද්ධ නොතාරිස්වරයෙකුගේ සහභාගිත්වය නොමැතිව විකුණුමිකරුගේ හෝ ගැණුමිකරුගේ නීතීඥවරයා හට ද මෙහි ප්‍රසිද්ධ නොතාරිස් වශයෙන් කටයුතු කල හැකිය.
ගැණුමිකරු වශයෙන්, අදාල පැවරුමි ඔප්පුව අත්සන් කරනු ලබන ස්ථානයේදී ඔබ හට සිටීම අවශ්‍ය නොවේ. නීතීඥවරයා හා සාක්ෂිකරුවන් දෙදෙනා ඉදිරියේ දී විකුණුමිකරු අත්සන් කල යුතු වන අතර අදාල ගණුදෙනු හා ගෙවිය යුතු හිඟ මුදල් හා දේපල නියෝඡිත ගාස්තු හා අනිකුත් ගාස්තු පියවමින් කටයුතු කිරීමට ඔබගේ නියෝඡිත/නීතීඥවරයා හට හැකි වේ. හිමිකමේ වෙනස් වීම පිළිබදව ප්‍රාදේශීය සභාවට හෝ නගර සභාව වෙත දැනුවත් කරමින් ඔබගේ නියෝඡිත/නීතීඥවරයා විසින් ඔබ වෙනුවෙන් අදාල දේපලේ යතුර හා හිමිකමි ලේඛන භාර ගනිමින් පැවරුමි ඔප්පුව ලියාපදිංචිය සදහා කටයුතු කරනු ලැබේ. අවසාන වශයෙන් අදාල ලියාපදිංචිය සමිපූර්ණ වූ විගස ඉඩමි කචිචේරියෙන් ලියාපදිංචි පැවරුමි ඔප්පුව ඔබ විසින් ලබා ගනු ලබයි. කෙසේ නමුත් බිමි සවියෙහි හිමිකමි ලියාපදිංචිය යටතේ පැවරුමි ඔප්පුව අත්සන් කරනු ලබන විටදී විකුණුමිකරු හා ගැණුමිකරු යන දෙදෙනාම එකම ස්ථානයේ එකම වෙලාවේදි එය අත්සන් කල යුතු වේ.
ගොඩනැගිලි සැලසුමෙන් විතැන් වීමක් නොමැතිව ගොඩනැගිලි සැලසුම අදාල ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීම සමග පවතින බවට ඉතාමත් වැදගත් වේ. එසේ නැතහොත් පළාත් පාලන අධිකාරිය විසින් ඔබගේ ඉදිකිරීම අනුමත නොකරනු ඇති අතර හා එය අනවසර ඉදිකිරීමක් බවට පත්වනු ඇත
ගොඩනැගිල්ල අනුමත කිරීම සමිබන්ධව ඔබ සිදු කිරීමට අවශ්‍ය කුමක්ද හා ඔබගේ ගොඩනැගිල්ල ඉදිකිරීමේදි පිළිපැදීමට අවශ්‍ය රෙගුලාසි මොනවාද යන්න වැඩිදුරටත් දැනුවත් වීම සදහා අපගේ ලිපිය වන 8 Things to Follow to Get Your House Plan Approved by the Municipal Council කියවා බලන්න.
ඔබගේ සිහින නිවස ශ්‍රී ලංකාවේ ඉදිකිරීම සදහා සැලසුම නිර්මාණය කරනු ලබන අවස්ථාවේ සිට ඉදිකිරීම අවසන් කරන අවස්ථා වන තෙක් විවිධාකාරයේ වූ සේවයන් සපයන පෞද්ගලික කොන්ත්‍රාත්කරුවන් හෝ කීර්තිමත් නිවාස තනන්නන් සමග වැඩ කිරීමට තෝරා ගත හැකි වන බවයි.
මෙවැනි නිවාස තනන්නන් මගින් ලබා දෙනු ලබන සේවාවන් වෙනස් වනු ලබන්නේ ඔවුන්ට කර්මාන්තයේ පවතින අත්දැකීමි හා ඔවුන් වෙළදපොලේ සේවය සපයනු ලබන අංශයන් මත පදනමි වෙමින් වේ. ඉදිකිරීමි ව්‍යාපෘතිය සදහා යමි නිවාස තනන්නෙකු තෝරා ගැනීමේදි ඔබ විසින් වියදමි කිරීමට අපේක්ෂා කරනු ලබන මුදල, ඔබ විසින් ආයෝඡනය කිරීමට සූදානමි වන කාලය, සැලසුමේ සංකීර්ණතාවය, ඔබගේ දේපල පිහිටි ස්ථානය, අදාල නිවාස තනන්නා විසින් පෙරදී සිදු කරනු ලැබු ව්‍යාපෘතීන් වල ගුණාත්මකභාවය හා ඔබගේ නිවාසයේ සමස්ත සැලසුම හා ඉදිකිරීම සමිබන්ධයෙන් බලපෑ හැකි අනිකුත් කරුණු ද සලකා බලන ලෙසට අප විසින් ඔබ වෙතට මෙහිදී නිර්දේශ කර සිටිනු ලබයි.
ශ්‍රී ලංකාවේ දී දැනටමත් ඉදිකර ඇති දේපලක් මිලට ගැනීමේ දී එක් ප්‍රධානතම සීමාවක් වන්නේ ඔබට අවශ්‍ය පරිදි එම දේපල සකස් කිරීමේ හැකියාව අවම වීමයි. ගෘහ උපකරණ නැවත සකස් කිරීම හා අලංකරණය වෙනස් කිරීම ඔබ හට සිදු කල හැකි නමුත් නිවසෙහි සැලසුම හා විශේෂාංගයන් හරි ගැස්සීම සිදු කල නොහැකිය. කෙසේ වෙතත් ඔබගේ නිවස ඉදිකිරීමේදී ඔබට ඇතුළත් කිරීමට අවශ්‍ය වන්නේ මොනවාද යන්න, කෙසේද ඔබට ඒවා ඇතුළත් කිරීමට අවශ්‍ය වන්නේ හා කුමන ස්ථානයන් වෙතට ඔබට ඒවා ඇතුළත් කිරීමට අවශ්‍ය වන්නේ ද යන්න ඔබට තෝරා ගැනීමට හැකි වේ.
ශ්‍රී ලංකාවේදි අඩුම පිරිවැයට නිවසක් ඉදිකිරීමේදී ඔබ හට පහත ප්‍රධාන සාධක තුන සලකා බැලීමට සිදු වේ.
අපගේ How to Build a Cost Effective House with Chinthaka Dayaratna Managing Director of C Plus Design (Pvt) Ltd යන වීඩියෝව නරඹා මෙම ප්‍රධාන සාධක තුන යටතේ අදාල පියවරන් අනුගමනය කරනු ලබන්නේ කෙසේද යන්න වැඩිදුරටත් දැනුවත් වන්න.
වත්කමක් විකිණීමෙන් ලබා ගන්නා මුදල මත ප්‍රාග්ධන ලාභ බද්ද 2018.04.01 සිට බලාත්මක වන පරිදි දේශීය ආදායමි බදු දෙපාර්තුමේන්තුව විසින් හදුන්වා දෙනු ලැබීය. මේ අනූව ආයෝඡන වත්කමක් (ඉඩමි) තුළින් ලබා ගනු ලබන ලාභ මත 10්‍ර ක අනුපාතිකයක් අදාල වේ. ඔබ විසින් මුදල් ලබා ගත් දින සිට දින 30ක් ඇතුළත ප්‍රාග්ධන ලාභ බද්ද ගෙවීමට ඔබ හට සිදු වේ. ප්‍රාග්ධන ලාභ බද්ද ගණනය කිරීමේදී අදාල ප්‍රතිෂ්ඨාවෙන් අත්පත් කර ගැනීමේ පිරිවැය, බැහැර කිරීමේ පිරිවැය (ලේඛන ගාස්තු, වැඩිදියුණු කිරීමේ පිරිවැය, නීතිමය ගාස්තු, පෙරදී ගෙවනු ලැබූ ප්‍රාග්ධන ලාභ බද්ද, බ්‍රෝකර් ගාස්තු යනාදිය) අඩු කිරීමට අවශ්‍ය වේ. 2018.04.01 දින හෝ ඊට ප්‍රථමව අත්පත් කර ගත් හෝ තෑගි දුන් යමි ඉඩමක හෝ ගොඩනැගිල්ලක පිරිවැය වශයෙන් එහි 2017.09.30 දිනට වන වත්කමි වටිනාකම ඇතුළත් කල යුතු වේ.
කෙසේ වෙතත්, පහත දැක්වෙන ව්‍යතිරේකයන් අදාල විය යුතු වේත
ප්‍රාග්ධන ලාභ බද්ද කෙරෙහි වැඩිදුරටත් දැනුවත් වීමට Capital Gains Tax in Sri Lanka and its effect on property වන අපගේ ලිපිය කියවා බලන්න.
ශ්‍රී ලංකා නීතියට අනූව, මෙරට ඉඩමි මිලදී ගැනීමට විදේශිකයන් හට අවසර නොමැත. කෙසේ වෙතත් වසර 99ක් දක්වා දේපල ඔවුන් වෙතට බද්දට ගැනීමට හැකි වේ. යමි ඉඩමක් මිලදී ගැනීම සදහා ඔවුන් හට එය සමාගමක් හරහා එම සමාගමේ නාමය පවතින බැංකු ගිණුමකින් ගෙවීම සිදු කොට කල හැකි වේ.
මේ සදහා ඔබ හට මෙරට බැංකුවක ගිණුමක් විවෘත කිරීම අවශ්‍ය වන අතර ඒ තුළින් දෛනිකව ඡීවත් වීමට අවශ්‍ය අරමුදල් පවත්වාගෙන යාමට හා දේපල මිලට ගැනීමට සදහා වන මුදල් ගෙවිය හැකිය. දේපල මිලට ගැනීම සිදු කරනු ලබන්නේ සමාගම හරහා වේ නමි එවිට බැංකු ගිණුම විවෘත කල යුතු වන්නේ සමාගමේ නාමය යටතේ වේ. මෙම ක්‍රියාවලිය හුදු මිලදී ගැනීමකට වඩා විදේශිකයාගේ දේපල ශ්‍රී ලංකාවේ සිදු කරනු ලබන ආයෝඡනයක් ලෙස හදුනා ගත හැකිය.
මෙරට දේපල ආයෝඡනයන් සදහා දේශීය වාණිඡ බැංකු විසින් පිරිනුමනු ලබන විශේෂ බැංකු ගිණුම වනුයේ අභ්‍යන්තර ආයෝඡන ගිණුම (IIA) වේ. මෙම ගිණුම හරහා ගණුදෙනු කිරීම මගින් විදේශයන් වෙතට අරමුදල් පහසුවෙන් නිදහස් කල හැකි වේ.
අභ්‍යන්තර ආයෝඡන ගිණුමක් පිහිටුවීම සදහාත
නමුත් ඔබ විසින් සහාධිපත්‍ය දේපලක් මිලට ගැනීම සදහා තීරණය කරනු ලැබුවහොත් ඒ සදහා ව්‍යාතිරේක පවතී. රඡය විසින් නීතිමය ප්‍රතිපාදන වෙනස් කිරීමට ප්‍රථමව පැවතුනේ සහාධිපත්‍ය දේපලක තුන්වන මහලින් ඉහළ මහල් පමණක් විදේශිකයන් හට මිලදී ගැනීමට අවසරය ලබා දීම පමණයි. කෙසේ නමුත් මෑත කාලීනව වූ වෙනස්කමි යටතේ දැනට පවතින නීතිමය තත්ත්වය වනුයේ මෙරට ඔිනෑම ප්‍රදේශයක මහල් නිවාසයක ඔිනෑම මහලක් මුදල් පදනම යටතේ විදේශිකයන් හට මිලදී ගැනීමට හැකි වීමයි.
අපගේ ලිපියක් වන guide to buying property in Sri Lanka for foreigners and expats තුළින් මේ සමිබන්ධව වැඩිදුර තොරතුරු ඔබ හට ලබා ගත හැකි වේ.
Please enter below any questions or recommendations to improve this article
